Vele ouderen onder ons kennen nog de term Maria Lichtmis. Maar wanneer je dan vraagt wat die uitdrukking betekent, dan moeten wellicht velen het antwoord schuldig blijven.
Bij de hervorming van de Liturgie, na het Tweede Vaticaans Concilie, werd de term Maria Lichtmis veranderd in :”De opdracht van de Heer in de tempel”. Hiermee werd de hoofd aandacht verschoven van Maria naar de Persoon van Jezus die als eerstgeboren zoon plechtig aan God werd toegewijd.
Maria en Jozef waren, zoals bij de Joden na de geboorte van een kind gebruik was, naar de tempel gegaan om daar een offer te brengen en ze ontmoetten daar twee oudere mensen: Simeon en Anna. We horen Simeon daar God dankzeggen voor de geboorte van dit Kind want, zo zegt hij, “dit zal bestemd zijn om het volk te redden van de duisternis van zonde, onheil, haat, ongeluk , wanhoop en vele andere soorten van duisternis die ons in het leven treffen. En dit Kind zal een licht zijn voor alle volkeren”.
Een jaar of 30 geleden, werd ik pastoor in een plaats in het binnenland van Paraguay waar nog geen elektrisch licht was. Het kostte me in het begin heel wat moeite om daaraan ter wennen en me te moeten regelen met kaarsen, petroleum- of karbiet lampen. Na een tijdje echter kwam er elektrisch licht. Vanaf dat moment veranderde het dagelijkse leven van de mensen totaal. Gingen ze daarvoor ’s avonds vroeg naar bed en bestond er praktisch geen nachtleven, nu organiseerden ze ’s avonds allerlei activiteiten en feesten. Was het voorheen ’s avonds, wanneer het eenmaal donker was, onveilig buiten en durfden de mensen, vooral de vrouwen, bijna de straat niet op en bleven de meeste mensen thuis, nu gingen ze juist als het donker werd en hun werk afgelopen was, naar buiten voor allerhande activiteiten. Het dorpsleven kreeg in korte tijd een heel ander gezicht: je kende het bijna niet meer terug.
Sindsdien heb ik verschillende teksten van de Bijbel beter begrepen die spreken over het licht dat door de Profeten word voorspeld of over het Licht dat God voor ons wil zijn. Of wanneer Jezus zegt: “Ik ben het Licht van de wereld van de mensen”.
Hij is het Licht van de wereld door zijn Woord en zijn leven. Ze zijn voor ons als een licht op ons levenspad. Door zijn woord laat Hij licht schijnen op God, zijn en onze Vader. Immers, door Hem weten we veel beter wie God is en welke weg leidt naar God toe. Immers, Hij heeft gezegd: ”Wie Mij ziet, ziet de Vader, wie Mij hoort , hoort de Vader..”. Hij heeft ons ook leren zien welke weg naar het werkelijke geluk in het leven leidt, in het bijzonder door niet zozeer aan zichzelf te denken als wel aan het geluk van onze medemensen, door onze openheid , eerlijkheid, door onze solidariteit. Naar zijn voorbeeld en inspiratie wordt van ons, zijn volgelingen, verwacht dat wij een licht zijn voor onze medemensen door onze manier van spreken en leven.
In en door Jezus is het Woord van de Profeten werkelijk vervuld: De duisternis van het leven van de mensen wordt door Hem op allerlei manieren verlicht.
Jammer genoeg zien we om ons heen heel wat duisternis in de wereld: je kunt er gemakkelijk door ontmoedigd worden: oorlogen, aanslagen , mensen die in armoede en onrechtvaardige situaties leven, vluchtelingen die op hun zoektocht naar een betere toekomst door mensensmokkelaars uitgebuit worden en in een gammel bootje op zee verdrinken. Daarbij ook veel onrechtvaardigheid van mensen die het goed hebben, bankiers die meer aan hun eigen zak denken dan aan het welzijn van de mensen en ga zo maar door. Alsook duisternis in de mensen om ons heen: ziekte en tegenslag, wanhoop soms of mensen die door politici tegen elkaar opgezet worden. Felle discussies over levensbeëindiging, zwarte Pietendiscussie en ga zo maar door.
En wellicht hebben we in ons eigen persoonlijk leven te maken met momenten van duisternis vanwege ziekte, tegenslag, teleurstelling, of depressies.
Jammer genoeg gedragen nogal wat politici zich niet zodanig dat ze een lichtend voorbeeld voor ons zijn. Integendeel! Wanneer we bijvoorbeeld sommige van hen hardop horen zeggen dat hun land op de eerste plaats komt en dat ze anderen alleen zullen helpen , wanneer hen dat goed uitkomt of tot voordeel strekt, dan inspireert dat meer tot een groeiend egoïsme en schadelijk individualisme dan tot een geest van solidariteit naar de andere mensen toe.
We zijn wellicht geneigd om pessimistisch te worden, wanneer we al dat negatieve om ons heen te zien en daardoor heel kritisch worden. Dan is het goed om ons dat Chinese spreekwoord te herinneren dat eigenlijk heel bijbels is: ”Klaag niet voortdurend dat er zoveel duisternis in de wereld om je heen is, maar steek zelf een kaars van licht en hoop aan. Wanneer vele mensen van goede wil dat doen, dan zal er een groot licht verschijnen dat de mensen in de wereld verlicht”.
Van de andere kant hoeven we ook niet al te pessimistisch te zijn: gelukkig is er ook genoeg positief licht in onze wereld. Op dit moment is er een televisieprogramma gaande waarin getoond wordt hoe in de wijken van verschillende steden gepoogd wordt om de mensen dichterbij elkaar te brengen: dit als tegenwicht tegen de vele berichten over wijken waar de mensen steeds meer uit elkaar groeien. Wanneer je zo iets ziet, dan denk je: “Oh er zijn naast het vele negatieve nieuws toch ook heel mooie positieve dingen aan de hand”. Of kijk alleen maar aan die man of vrouw die iedere dag trouw zijn/haar partner in een rondstoel ergens naartoe rijdt. Of de vele vrijwilligers die in de voedselbank aan het werk zijn of anderen die mensen die van het buitenland komen, de Nederlandse taal proberen bij te brengen. Of de vader die ik in Breda elke middag met zijn gehandicapte zoon voorzichtig langs mijn huis zag voorbij schuifelen. En zo zou ik nog vele andere voorbeelden kunnen aanhalen. Er zijn gelukkig ook heel wat mensen of gebeurtenissen die een licht zijn in onze wereld en die een tegenwicht vormen tegen de vele negatieve berichten die we dagelijks zien of horen.
Bij de Liturgie van het Doopsel wordt op zeker moment een kaars aan de Paaskaars aangestoken, symbool van de Verrezen Heer. Daarbij wordt gezegd:” Ontvang het licht van de Verrezen Heer Jezus Christus.. Laat U in uw leven inspireren door zijn woorden en leven.. En wees een licht voor de anderen door uw manier van spreken en handelen..”. Inderdaad, dat is een taak die wij, navolgers van Jezus, allen hebben gekregen. We ontvangen het Doopsel niet alleen voor onszelf als wel ook om voor anderen een licht te zijn, het leven van anderen dragelijker te maken, ervoor te zorgen dat er meer zorgzaamheid en solidariteit onder ons heerst, dat we werkelijk als broeders en zusters samenwonen.
In deze zin wil ik met de volgende tekst deze overweging eindigen:
God van mensen,
geef mij licht in mijn handen om uit te delen,
licht in mijn ogen om een lach te ontlokken,
licht in mijn oren om uw stem te vernemen,
licht in mijn hartstocht om liefde te zijn,
licht in mijn denken om uw dag te zien dagen,
licht op mijn schouders om vrede te dragen,
licht op mijn hoofd om een teken te zijn,
licht in mijn lied om uw goedheid te eren,
licht in mijn tranen om mensen te troosten,
licht in mijn hart om een licht voor anderen te zijn.
Eerste lezing: Uit de profeet Maleachi, 3, 1-4.Tweede lezing: Uit de brief van de heilige apostel Paulus aan de Hebreeën, 2, 14-18.
Uit het heilig Evangelie van onze Heer Jezus Christus volgens Lucas, 2, 22-40.